Wycinanka upamiętniająca 80-lecie ZSChiPS

Z okazji 80-lecia ZSChiPS w Lublinie wykonałam wycinankę upamiętniającą jubileusz. Na co dzień pracuję tu jako nauczyciel i praca z Wami jest moją pasją, ale mam też drugą pasję – jest nią wycinanka, szczególnie polskich Żydów. Jestem zarówno jej twórczynią, popularyzatorką  jak i badaczką. Nie byłabym jednak nauczycielem, gdybym nie wykorzystała tej okazji do przekazania Wam odrobiny wiadomości. Proszę zatem o chwilę uwagi.

Sztuka wycinania w papierze ma prawie dwu tysiącletni rodowód. Według współczesnego stanu wiedzy narodziła się w pierwszych stuleciach naszej ery w Chinach, gdzie pełniła funkcję dekoracyjną, magiczną jak również użytkową. Stamtąd rozprzestrzeniła się na Daleki Wschód, a po podbojach arabskich (od VIII wieku n.e.) w świecie islamu. Do Europy dotarła w średniowieczu przez Andaluzję, muzułmańską część Półwyspu Iberyjskiego. Od późnego średniowiecza do XVIII wieku w Europie zachodniej miała różnorodne zastosowania. Techniką wycinanki zdobiono np. manuskrypty i później książki, a mnisi i mniszki głównie z obszaru niemieckojęzycznego wykonywali Spitzenbilder lub Andachtsbilder, czyli obrazki dewocyjne dla pielgrzymów. Wycinanka była również formą sztuki dworskiej i świata arystokratycznego. Przed pojawieniem się fotografii właśnie tą techniką, alternatywną dla drogich, malowanych na zamówienie portretów, uwieczniano profile twarzy bliskich osób. Nazywano je silhouette. Jednym z uznanych twórców takich portretów był znany Wam, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela literatury niemieckiej, poeta, myśliciel i polityk Johann Wolfgang von Goethe. Od XVIII wieku na kontynencie europejskim wycinankarstwo rozwijało się równolegle jako forma sztuki ludowej. Wykorzystując papier i nożyczki wykonywano obrazki zdobiące ściany domostw zawierające sceny rodzajowe i biblijne, pejzaże, przedstawienia roślinne i zwierzęce, świadectwa chrztu czy ślubu, a nawet listy miłosne. Znanym twórcą wycinanek był duński poeta i bajkopisarz, Hans Christian Andersen, który zawsze nosił ze sobą nożyczki i w czasie spotkań towarzyskich, opowiadając jakąś historyjkę wycinał do niej ilustracje (jak Fredzio z jego baśni „Kwiaty Idy”). Technika wycinanki nie była obca również artystom współczesnym. Wykorzystywali ją w swojej twórczej kreacji Henri Matisse, Pablo Picasso czy Charlotte „Lotte” Reiniger. W Polsce wycinanka pojawiła się w II połowie XIX wieku jako forma kultury ludowej, z głębokiej potrzeby upiększenia skromnych domostw, z inspiracji chronologicznie wcześniejszą wycinanką polskich Żydów. Polska wycinanka, ze względu na swoje walory artystyczne i zdobnicze, wykorzystywana we współczesnym wzornictwie, jest towarem eksportowym „Made in Poland” rozpoznawalnym na świecie. Mam nadzieję, że nie zanudziłam Was, ale trudno jest streścić prawie dwa tysiące lat historii na stronie. I oczywiście zachęcam do wykonania własnej wycinanki. W razie pytań służę pomocą.

Joanna Matyjasek

https://zschips.lublin.eu/wycinankaupamietniajaca80leciezschips-20202021-zzyciaszkoly-dlakazdego